Cổ phiếu quỹ là gì? Điều gì xảy ra khi DN mua cổ phiếu quỹ

Thời gian vừa qua thì chứng khoán Việt Nam giảm sâu. Đương nhiên là sẽ không thiếu những mã cổ phiếu giảm sàn liên tục. Có thể giảm sàn là do nhà đầu tư bị công ty chứng khoán (CTCK) force sell, hoặc cũng có thể là do tâm lý hoảng loạn của nhà đầu tư.

Khoan hãy bàn đến việc tại sao cổ phiếu lại giảm sàn, mà hãy bàn về việc tại sao cổ phiếu giảm sâu thì một số công ty lại ra thông báo rằng họ sẽ tung tiền ra để mua lại cổ phiếu quỹ. Vậy thực chất cổ phiếu quỹ là gì? Nhà đầu tư có nên đặt niềm tin hoàn toàn vào các thông tin như vậy không?

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ (tiếng Anh: Treasury shares) là số cổ phiếu được chính công ty phát hành bỏ tiền từ nguồn vốn hợp pháp của mình ra để thu mua lại. Sau khi được mua lại thì số cổ phiếu này sẽ không được tính vào số lượng cổ phiếu đang lưu hành nữa. 

Sự khác nhau giữa cổ phiếu quỹ và cổ phiếu phổ thông

Bản chất của cổ phiếu quỹ trước khi được chính công ty đó thu mua lại thì nó là cổ phiếu phổ thông. Tuy nhiên, sau khi được mua lại và được gọi là cổ phiếu quỹ thì sẽ có những khác biệt hoàn toàn so với cổ phiếu phổ thông.

Người nắm giữ cổ phiếu quỹ sẽ không có được những quyền sau:

• Không được chi trả cổ tức nếu doanh nghiệp có chi trả cổ tức bằng tiền hoặc bằng cổ phiếu.
• Không có quyền biểu quyết trong các cuộc họp cần sự biểu quyết từ cổ đông.
• Không có quyền mua cổ phiếu mới từ những đợt phát hành thêm cho cổ đông hiện hữu.

Tại sao doanh nghiệp lại mua cổ phiếu quỹ?

Sẽ có rất nhiều lý do để doanh nghiệp tiến hành đăng ký mua lại cổ phiếu quỹ. Nếu không nói đến những lý do mờ ám khác thì dưới đây là những lý do mà doanh nghiệp đưa ra để mua lại cổ phiếu quỹ:

1. Trấn an tâm lý nhà đầu tư

Cổ phiếu giảm sàn liên tục phần lớn là do tâm lý hoảng loạn của nhà đầu tư. Việc ra thông báo mua lại cổ phiếu quỹ để trấn an tâm lý của nhà đầu tư là điều cần thiết. Như các bạn thấy ở trên, công ty bỏ tiền ra để mua lại cổ phiếu quỹ tức là đang trực tiếp tạo ra lực cầu lớn, lấn án được lực cung cổ phiếu. Để hạn chế cổ phiếu tiếp tục giảm.

2. Kiểm soát lượng cổ phiếu đang lưu hành

Một công ty khi có lượng cổ phiếu đang lưu hành quá lớn. Nếu trong trường hợp cổ phiếu bị giảm quá sâu có thể sẽ là cơ hội cho những ai muốn thâu tóm doanh nghiệp đó bằng cách mua vào cổ phiếu trên thị trường.

Để tránh được việc này, công ty phải tiến hành mua lại cổ phiếu quỹ để tránh bị rơi vào tay kẻ xấu.

3. Mua cổ phiếu quỹ cho mục đích thoái vốn của cổ đông lớn

Khi có một cổ đông lớn muốn thoái vốn, thay vì để lượng cổ phiếu đó bị bán ra cho cổ đông nhỏ lẻ trên sàn. Hoặc tệ hơn là chúng được bán cho một cổ đông khác mà không có lợi cho doanh nghiệp. Lúc này, ban lãnh đạo của công ty cân nhắc xem có nên trích một phần tiền từ lợi nhuận hoạt động kinh doanh của công ty để thu mua lại lượng cổ phiếu này không.

4. Cải thiện các chỉ số tài chính

Ban lãnh đạo công ty cũng chịu áp lực của cổ đông là làm sao để doanh nghiệp hoạt động hiệu quả. Việc thu mua cổ phiếu quỹ để giảm đi lượng cổ phiếu đang lưu hành là cách nhanh nhất để cải thiện chỉ số ROE (tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu), EPS (tỷ suất thu nhập trên cổ phần)…

5. Đảm bảo lợi ích cho cổ đông

Như các bạn độc đã thấy, việc công ty mua lại cổ phiếu quỹ cũng là một dạng đảm bảo lợi ích cho cổ đông vì nó sẽ làm giá cổ phiếu không bị giảm sàn nữa. Hơn nữa, nó cũng giảm lượng cổ phiếu đang lưu hành thì đồng nghĩa với việc quyền lợi của cổ đông sẽ lớn hơn nếu sau này công ty có tiến hành chia cổ tức.

Quy định về việc mua – bán lại cổ phiếu quỹ

Nếu như trước thời điểm đầu năm 2021, công ty khi mua lại cổ phiếu quỹ có thể được bán ra lại khi giá cổ phiếu cao hơn. Hoặc dùng cổ phiếu đó để chia thưởng lại cho cán bộ công nhân viên có đóng góp của công ty.

Tuy nhiên, sau khi Luật chứng khoán 2019 được áp dụng vào đầu năm 2021. Thì việc một doanh nghiệp đăng ký mua cổ phiếu quỹ không được bán lại cổ phiếu đó ra lại thị trường. Đồng thời cũng không được dùng nó để chia thưởng cho cán bộ công nhân viên.

Điều đó đồng nghĩa với việc khi công ty tiến hành mua lại cổ phiếu quỹ sẽ phải tiến hành hủy lượng cổ phiếu quỹ đó. Đồng thời làm giảm vốn điều lệ của công ty, dẫn đến một số hao hụt về tài chính ảnh hưởng đến dòng tiền hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Luật này được áp dụng cũng có lý do chính đáng vì có rất nhiều công ty lợi dụng việc mua cổ phiếu quỹ giá thấp, tiến hành thao túng giá cổ phiếu lên cao rồi bán ra lại để kiếm chênh lệch giá.

Nhà đầu tư nên làm gì trước thông tin doanh nghiệp muốn mua lại cổ phiếu quỹ?

Khi một công ty muốn mua lại cổ phiếu quỹ thì phải lấy ý kiến của cổ đông. Do đó, từ việc ra thông báo doanh nghiệp muốn mua lại cổ phiếu quỹ cho đến khi nó được đồng ý và thực hiện thì còn rất lâu. Chưa kể việc ra thông báo như thế là đúng ý muốn của doanh nghiệp hay chỉ ra thông báo cho vui để trấn an tâm lý nhà đầu tư trước.

Sau đó lấy lý do này, lý do kia để không thực hiện được việc đó. Bởi nhà đầu tư cần phải nắm rõ một điều là khi mua lại cổ phiếu quỹ tức doanh nghiệp đang vứt bỏ một lượng tiền mặt của doanh nghiệp. Rất ít chủ doanh nghiệp chấp nhận làm việc này trừ khi nó không thực sự cần thiết.

Đừng nghe những gì họ nói, hãy nhìn những gì họ làm!

Câu hỏi thường gặp